Tìm hiểu về cây trạch tả: Công dụng và những bài thuốc quý

Trạch tả còn được nhiều người biết đến với tên gọi là mã đề nước, có tác dụng lợi thấp nhiệt, tiết tả hỏa tà, lợi tiểu. Dùng làm thuốc thông tiểu, chữa thuỷ thũng trong bệnh viêm thận.

Một số thông tin cơ bản

Tên khoa học: Alisma plantago aquatica Linn var orientale Samuelsson.
Bộ phận dùng: Thân củ (vẫn gọi là củ). Củ to tròn, chắc, trắng hoặc hơi vàng, xốp.
Tính vị – Quy kinh
Vị ngọt nhạt, tính hàn vào bàng quang kinh và thận kinh.

Công dụng của trạch tả

Sách Biệt lục ghi: Trạch tá chuyên bổ hư lao, đỡ khát nước, khỏi tiết tinh, tiêu trừ các chứng thuỷ thũng trong ngũ tạng và bàng quang hay tam tiêu.
Sách Bản thảo cương mục – Lý Thời Trân ghi: Trạch tả chữa khỏi các chứng thấp nhiệt, khỏi nôn oẹ tả lỵ và thấp khí đau gót chân.
Sách Đại Minh Nhật hoa chư gia bản thảo ghi: Trạch tả chủ chữa các chứng choáng váng đầu, ù tai, gân xương co quắp, thông tiểu tràng, trị đái ra máu, bổ huyết cho phụ nữ có thai.
Chương Nguyên Tố đời Kìm ghi: Trạch tả vào thận kinh lợi tiểu tiện, trục ứ sinh tân, tiêu thũng chỉ khát.
Kiêng kỵ: Can thận hư mà không thấp nhiệt cấm dùng.
Kỵ sắt
Liều dùng: Ngày dùng 8 – 16g

Bài thuốc chữa bệnh có trạch tả

1. Bài “Phục linh trạch tả thang”
Dùng chữa bệnh thuỷ thũng: Trạch tả 6g, Phục linh 6g, Bạch truật 4g, Cam thảo 2g, Quế chi 2g. Nước 600ml sắc còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày.
2. Bài “Ngũ linh tán”
Dùng chữa cảm nhiễm do thuỷ thấp hay gặp trong bệnh viêm cầu thận bán cấp: Trạch tả 12g, Bạch truật 12g, Phục linh 12g, Trư linh 8g, Quế chí 8g sắc uống ngày 1 thang.
3. Chữa chứng thuỷ thũng
Ngày kịch đêm đỡ là dương thuỷ dùng: Trạch tả, Trư linh, Phục linh, Xích tiểu đậu, Nhân sâm, Bạch truật, Bạch thược, Tang bạch bì, Quất bì.
Ngày đỡ đêm nặng là âm thuỷ dùng: Xa tiền, Xích linh, Sinh địa, Bạch thược, Xích tiểu đậu, Tang bạch bì, Mộc qua, Thạch hộc, Y dĩ.

Tuỳ bệnh theo hai phương ấy mà dùng. Uống nhiều tất khỏi.

Bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về cây trạch tả và những bài thuốc chữa bệnh hiệu quả từ loại cây quý này. Hy vọng những thông tin hữu ích này sẽ giúp bạn tận dụng tối đa lợi ích của trạch tả để cải thiện sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.

Nguồn: Sách Thuốc Bắc thường dùng – NXB Y học

[]