Đặc tính, công dụng của Thủy tô

THỦY TÔ

(Vị thuốc trung phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)

Giải thích tên gọi thủy tô

Thủy tô là loại thực vật thuộc họ hoa môi. Do loài cây này thường sinh sống ở trong nước, lá lại giống tử tô nên mới có tên gọi như vậy. Có thể lấy cả cây dùng làm thuốc, thường hái vào mùa hè, thu, phơi khô rồi cất trữ.

Đặc tính của thủy tô

Thủy tô có vị cay, tính ôn. Có tác dụng ngăn khí thượng nghịch hạ hành, khử mùi hôi miệng, giải độc, uế khí. Dùng lâu dài giúp cho đầu óc tỉnh táo, nhanh nhạy thân thể nhẹ nhõm, làm chậm quá trình lão hóa.

Thủy tô vị cay, có hiệu quả trong việc trừ thấp khử phong, hoạt huyết. Tính ôn có thể hạ hành thông lợi. Bởi vì, cây thủy tô có mùi thơm nồng, tốt cho việc lưu thông khí huyết, vì vậy có tác dụng lưu thông cửu khiếu, kiện tỳ, kích thích ăn ngon miệng. Trong Bản kinh có viết: thủy tô được dùng để chữa trị chứng hôi miệng, cho đến nay phương pháp trị liệu này vẫn được sử dụng rộng rãi. Đồng thời do thủy tô có tác dụng trừ tà thấp, sau khi loại bỏ được tà thấp, cửu khiếu ắt sẽ thông thoáng. Vì vậy, trong Bản kinh coi nó là “thông thần minh, khinh thân nại lão” (tinh thần minh mẫn, cơ thể nhẹ nhõm, làm chậm quá trình lão hóa).

Theo ghi chép của những điển tích y học khác: Thủy tô có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, trị chứng ho ra máu, chảy máu, xuất huyết âm đạo, khí hư, tiểu tiện ra máu, phế ủy… Dùng thủy tô nấu thành rượu uống thường xuyên có tác dụng trị các chứng bệnh hoa mắt, chóng mặt và co giật sau khi sinh. Thủy tô còn có thể dùng làm thức ăn, giúp loại bỏ acid dịch vị trong dạ dày.

Khái quát công dụng của Thủy tô

– Khử mùi hôi miệng.

– Trừ thấp, khử phong, hoạt huyết.

– Làm lưu thông cửu khiếu, kiện tỳ, ích vị.

– Có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, trị chứng ho ra máu, chảy máu, xuất huyết âm đạo khí hư, tiểu tiện ra máu, phế ủy.

Phương thuốc trị liệu của Thủy tô (tham khảo)

Trị băng lậu đau đớn: dùng thủy tô đun với 1l nước rồi uống.

Trị chứng ho khạc ra máu: lấy cành lá cây thủy tô, đun lấy nước uống.

Trị chảy máu mũi: lấy 62g thủy tô, 31g cây phòng phong, nghiền nhỏ, mỗi lần lấy 6g, uống cùng với nước ấm. Đồng thời lấy lá thủy tô nhét vào mũi. Phương thuốc khác: lấy thủy tô, địa hoàng nghiền nhỏ, uống bằng nước lạnh.

Trị đau đầu do phong nhiệt, ở thượng tiêu kết nhiệt, bất tỉnh: 125g lá thủy tô, 93g bồ kết (nướng lên, bỏ vỏ, bỏ hạt), 31g nguyên hoa, nghiền nhỏ, trộn với mật ong nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 20 viên sau khi ăn, uống cùng với canh giả tô.

Trị tai điếc: lá thủy tô tươi giã nát, lấy bông quấn lại rồi nhét vào tai.

Trị vết thương do rắn cắn, côn trùng đốt: lấy bột thủy tô đã nghiền nhỏ, hòa tan cùng với rượu rồi bôi lên vết thương.

Nguồn: Thần Nông bản thảo kinh