Bách hợp và công dụng trị chảy máu đường ruột

BÁCH HỢP

Giải thích tên gọi Bách hợp

Bách hợp còn có tên gọi là cường cù, phiên cửu, sơn đan, đảo sơn. Là loại thực vật rễ hình cầu, sổng lâu năm thuôc ho bách hợp (Liliaceae). Thân to màu trắng đục có khi phớt hồng, gần hình cầu, vẩy nhẵn và dễ gẫy. Lá mọc so le, hình mác thuôn, mép nguyên, dài 2 – 15cm, rộng 0,5 – 3,5cm.

Bách hợp vị ngọt, tính bình. Chủ trị các chứng bệnh đau ngực, trướng bụng do tà khí gây nên, còn có tác dụng lợi đại, tiểu tiện, bổ trung ích khí.

Đông y cho rằng, bách hợp tính hoạt lợi, sắc trắng quy về phế kinh, tâm kinh, vì thế mà có tác dụng nhuận phế, trừ ho, dưỡng tâm, an thần, cũng có tác dụng trong điều trị các chứng bệnh như ho lâu ngày, tinh thần bất ổn, tim đập nhanh, ho ra máu lẫn đờm, chứng dư nhiệt chưa hết sau khi sốt, mất ngủ, giấc ngủ không sâu, hay mơ, tinh thần hoảng loạn… Trong sách Bản thảo thuật có viết: Tác dụng của bách hợp là ích khí, lợi khí, có thể dưỡng tinh thần, loại bỏ tà khí, được coi là vị thuốc tốt giúp dưỡng dạ dày, thông đại tiểu tiện. Triệu chứng ngực đau, trướng bụng là do khí ở tỳ không thăng, khí ở phổi không giáng, dẫn đến khí trong lồng ngực, bụng ngược nhau, tà nhiệt kết tụ ở bên trong khiến cho đại, tiểu tiện không thông. Bách hợp có thể trừ tà nhiệt, khiến cho tỳ khí và phê khí thông suốt, tà nhiệt bị tiêu trừ tự nhiên chứng trướng bụng sẽ mất. Một số nhà Y học đời sau đã dùng bách hợp trị khỏi bệnh dạ dày mạn tính, điều này là đã được chứng thực.

Các bộ phận của cây bách hợp đều có giá trị Y học tương đối cao, hoa và hạt cũng có thể dùng làm thuốc. Hoa bách hợp có công dụng nhuận phế, thanh nhiệt, an thần, có hiệu quả tốt, trong việc điều trị các chứng bệnh như ho, hoa mắt, chóng mặt, ngủ mơ, bất an,mụn nước trên da, lở loét… Hat của nó có thể dùng để điều trị bệnh chảy máu đường ruột.

Nghiên cứu của Y học hiện đại chỉ rõ ràng, trong bách hợp có chứa nhiều chất dinh dưỡng, ngoài các chất protein, glucid, lipid, còn có đường saccaro và đường nguyên, pectin, kali, 5 canxi, phốt-pho, sắt, carotene, vitamin c…, vì thế mà có thể được dùng làm thực phẩm để trị liệu nhiều căn bệnh, Có thể dùng bách hợp nấu cháo, giúp nhuận phế, lợi vị, có tác dụng bảo vệ đường hô hấp và hệ tiêu hóa. Dùng bách hợp, đậu xanh, đậu đỏ làm nước uống có thể phòng được nóng trong. Nhựa bách hợp sao lên có thể trị ho khan, ho ra máu do phế hư kéo dài, có tác dụng nhuận phế, trị ho. Bách hợp sắc lấy nước uống có tác dụng trị ho rất tốt, nhưng người ho do phong hàn, trúng phong, tiêu khát không nên dùng.

Công dụng của Bách hợp

Trị các chứng bệnh như ho lâu ngày, tinh thần bất ổn, tim đạp nhanh, ho ra máu lẫn đờm, dư nhiệt chưa hết sau khi sốt, mất ngủ, giấc ngủ không sâu, hay mơ, tinh thần hoảng loạn.

Có công hiệu trong việc nhuận phế, trừ ho, dưỡng tâm, an thần.

Bách hợp có thể trừ tà nhiệt, khiến cho tỳ khí và phế khí thông suốt.

Lợi đại, tiểu tiện, bổ trung ích khí.

Phương thuốc trị liệu của Bách hợp

Trị bệnh thương hàn, đứng ngồi không yên, thần trí hỗn loạn, nói năng lộn xộn

Nếu người bệnh đã ra mồ hôi có thể dùng 7 gốc bách hợp, ngâm qua đêm, sáng hôm sau vớt ra sắc với nước suôi lấy 1 lít nước thuốc, ngoài ra dùng 9g tri mẫu, thêm 2 lít nước sắc lên lấy 1 lít. 2 loại nước trên sắc cùng, lấy 5 lít chia ra để dùng. Nếu người bệnh đã nôn ra được thì dùng 7 gốc bách hợp, ngâm nước 1 đêm, sáng sớm hôm sau vớt ra sắc cùng với 2 lít nước suối đến khi còn 1 lít, thêm 1 lòng đỏ trứng gà, chia làm 2 lần dùng. Nếu người bệnh bị tiêu chảy dùng 7 gốc bách hợp, ngâm trong nước 1 đêm, sáng sớm hôm sau sắc cùng với 2lít nước suối, sắc lấy 1 lít; ngoài ra, dùng 31g đại giả thạch, 93g hoạt thạch, sắc cùng với 2 lít nước đến khi còn 1 lít. Lấy 1 lít nước thuốc này sắc cùng với nước thuốc bách hợp, lấy 1,5 lít, chia làm 2 lần để dùng. Nếu người bệnh chưa ra mồ hôi, chưa nôn được, chưa tiêu chảy, thì dùng 7 gốc bách hợp, ngâm qua nước 1 đêm, sáng sớm hôm sau sắc với 2 lít nước suối, lấy 1 lít. Ngoài ra, lấy 1 lít nước sinh địa hoàng, 2 loại nước trên sắc cùng với nhau, lấy 1,5 lít, chia làm 2 lần uống. Nếu bệnh đã chuyển thành bệnh nhiệt thì dùng 31g bách hợp,93g hoạt thạch, nghiền nhỏ trộn lẫn với nhau, dùng 1 thìa với nước, khi thấy tiêu chảy là thuốc đã phát huy công hiệu. Nếu bệnh đã chuyển sang đau, đầy bụng thì bách hợp rang lên, nghiền nhỏ, mỗi lần dùng 1 thìa với nước mỗi ngày dùng 2 lần.

Tri bệnh phiền muộn, lo lắng, ho

Lấy 125g bách hợp mới hái về, thêm mật ong vào hấp mềm. Mỗi lần ngậm 1 lát, nuốt nước.

Tri bệnh phổi, nôn ra máu

Lấy bách hợp mới hái về, ép lấy nước, dùng với nước. Cũng có thể nấu bách hợp lên án.

Tri lở loét, sưng đau

Lấy bách hợp dại giã cùng với muối, dùng nước cốt bôi lên vết thương.

Trị chảy máu đường ruột

Lấy hạt bách hợp, rang với rượu tới khi có màu hơi đỏ, nghiền nhỏ, uống với nước ấm.

Nguồn: Thần Nông Bản Thảo Kinh