Cù mạch và công dụng trị sưng đau mắt đỏ

CÙ MẠCH

Giải thích tên gọi Cù mạch.

Cù mạch còn gọi là cự mạch, cù mạch huệ, cỏ thiên trúc. Cù mạch dùng làm thuốc là phần thân bò trên mặt đất của cây cù mạch, là loài thực vật thân cỏ lâu năm thuộc họ thạch trúc (caryophỵll aceae), thường sinh trưởng ở nơi khô nóng. Cây được thu hoạch vào mùa hạ, mùa thu, bỏ đi phần tạp chất, phơi khô, cắt khúc dùng.

Cù mạch vị đắng, tính hàn. Chủ trị đại tiểu tiện không thông, bàng quang tích tụ nhiệt nên gây bí tiểu, có thể trị các bệnh về mắt, cải thiện thị lực, có thể gây trụy thai, tiếu trừ màng mờ trong mắt và trị kinh nguyệt không thông.

Người xưa cho rằng cù mạch quy về tâm kinh, tiểu tràng kinh, bàng quang kinh. Nó có vị đắng, tính hàn nên có tác dụng thanh nhiệt, có thể giúp thanh tâm, hạ hỏa ở tiểu tràng, dẫn nhiệt hành xuống dưới mà thông lợi tiểu tiện, làm tan máu tích tụ, hoạt huyết. Do đó có công năng lợi tiểu thông lâm, hoạt huyết thông kinh mạch. Thường dùng trị các loại chứng lâm như tiểu tiện buốt, tiểu dắt, nhiệt lâm, huyết lâm, thạch lâm và tắc nghẽn máu, tắc kinh, kinh nguyệt không đều. Do có thể gây trụy thai, thông máu nghẽn, nên người xưa thường dùng cù mạch sắc lấy nước đặc uống ra thai chết lưu hoặc sinh khó. Ngoài ra, nó còn có công hiệu hoạt huyết, trừ mụn mủ. Trong Bản kinh có đề cập đến tác dụng giúp mắt sáng, tiêu trừ vảy mắt chính là chỉ tác dụng này.

Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh, thuốc sắc cù mạch có công hiệu lợi tiểu, đồng thời có tác dụng tăng cường chức năng tim, hạ huyết áp. Tuy nhiên, do có thể gây trụy thai, tán huyết nên phụ nữ mang thai không nên sử dụng, những người có tỳ khí suy nhược cũng cần thận trọng khi dùng.

Công dụng của Cù mạch

Có tác dụng hoạt huyết, trừ mụn mủ.

Trị các bệnh về mắt, cải thiện thị lực, tiêu trừ vảy mắt.

Trị thai chết lưu hoặc sinh khó.

Dùng trị các chứng lâm sàng như tiểu dắt, nhiệt lâm, huyết lâm, thạch lâm, tắc nghẽn máu, tắc kinh, kinh nguyệt không đều.

Giúp lợi tiểu thông lâm, hoạt huyết thông kinh, nổi bật nhất là tác dụng lợi tiểu.

Phương thuốc trị liệu của Cù mạch

Trị nước tiểu lắng cặn

Lấy cù mạch tử giã nhỏ, mỗi lần uống 1 thìa với rượu, ngày 3 lần, sau 3 ngày sỏi sẽ được bài thải.

Trị tiểu tiện không thông

Cù mạch 7,8g qua lâu căn 62g, đại phụ tử 1 cái, phục linh, sơn vu mỗi loại 93g, Tất cả các vị thuốc vị trên nghiền nhỏ, thêm mật ong nặn thành viên bằng hạt ngô, Mỗí lẩn dùng 3 viên, ngày uống 3 lần, nếu không thấy hiệu quả, mỗi lần có thể dùng 7 – 8 viên, khí thấy tiểu tiện thông, trong bụng cảm giác ấm là được.

Trị tiểu tiện khó hoác kèm theo máu, đại tiện ra máu

Cù mạch 31g, cam thảo (nướng qua) 23g, sơn chí tử (nướng) 15g. Các vị thuốc trên nghiền nhỏ, mỗi lần lấy 21g, thêm 7 củ hành, đăng tâm thảo 50 nhánh, gừng tươi 5 lát, 480ml nước, sắc lấy 7 phần, có thể uống bất cứ lúc nào.

Trị thai chết lưu hoặc sinh khó.

Lấy cù mạch sắc lấy nước đặc uống.

Trị sưng đau mắt đỏ.

Lấy cù mạch sao vàng, nghiền nhỏ, thêm nước dãi ngỗng bôi lên mắt. Ngoài ra, dùng cù mạch giã lấy nước bôi lên mắt cũng có hiệu quả.

Trị hóc xương

Lấy cù mạch nghiền nhỏ, mỗi lần uống 1 thìa nhỏ với nước, ngày uống 2 lần

Nguồn: Thần Nông Bản Thảo Kinh