Đặc tính, công dụng của Bỉ tử

BỈ TỬ

(Vị thuốc trung phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)

Giải thích tên gọi bỉ tử

Bỉ tử còn gọi là phỉ tử, gối hạc, đơn gối hạc, cây rối, cây mũn, là hạt chính của cây mộc phỉ họ thanh tùng (Taxaceae). Mùa đông nở hoa màu vàng, quả bằng quả táo, hạt như hạt cau, có thể ăn sống, cũng có thể sao lên rồi cất trữ làm thuốc.

Đặc tính của Bỉ tử

Bỉ tử vị ngọt, tính ôn. Chủ trị tà khí tích tụ trong bụng, có thể diệt các loài ký sinh trùng, giải độc nọc rắn, còn có thể chữa các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng, như: ngã nước, sốt rét, quỷ chú, phục thi…

Bỉ tử vị ngọt có thể bổ trung, tính ôn có thể làm noãn tỳ. Khí huyết trong tỳ, vị được lưu thông thì khí thấp nhiệt, trọc khí trong đại tràng sẽ tự tiêu tan. Đại tràng sau khi được thanh lọc các loại ký sinh trùng sẽ mất đi môi trường sinh sống. Do vậy, nó có tác dụng trừ các loại ký sinh trùng đường ruột, như: giun tóc, giun móc, giun kim, giun đũa. Bỉ tử từ xưa tới nay luôn được coi là vị thuốc tốt, để trừ các loại trùng. Những nhà y học đời sau cũng coi nó là dược liệu hoàn hảo để tiêu trừ các loại trùng. Hơn nữa, nó không có tác dụng phụ nào khi tiêu diệt các loại trùng, đặc biệt sẽ cho hiệu quả tốt nhất khi nấu lên dùng. Nhưng trong Bản thảo tân biên có biết: “Bỉ tử diệt trùng hữu hiệu nhất, nên cho vào thang dược trùng đau lập tức yên, trải qua nhiều lần thực nghiệm, khuyên mọi người nên sử dụng. Thường thì các loại dược tính có công dụng sát trùng thường làm tổn thương các khí huyết, duy có bỉ tử không như vậy”. Bỉ tử còn có tác dụng tiêu trừ kiết lỵ, kích thích ký sinh trùng nhanh chóng bài tiết ra ngoài, còn có thể tiêu trừ tà khí tích tụ trong bụng. Bỉ tử có công dụng nhuận phế, ngừng ho, giải độc, trị các chứng ho do suy nhược, ho nhiều vào mùa hè, còn có thể giải trừ các loại độc tích tụ. Ngoài ra, bỉ tử là dược phẩm có công hiệu kỳ diệu giúp dưỡng phế, sao lên rồi sử dụng sẽ mang lại hương vị thơm ngon. Tuy nhiên, không nên sử dụng quá liều lượng nếu không có thể dẫn tới hỏa nhiệt nhập phổi và gây tổn thương đại tràng.

Những nghiên cứu của y học hiện đại đã chứng minh, bỉ tử có nhiều thành phần có lợi như dầu béo, acid oleic, đường glucose, acid oxalic, acid panmitic có thể tiêu diệt các ký sinh trùng. Bỉ tử của Nhật Bản có những khoáng chất có tác dụng thu nhỏ tử cung nên thường dụng để gây trụy thai.