Đặc tính, công dụng của Bạch cương tàm

BẠCH CƯƠNG TÀM

(Vị thuốc trung phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)

1. Giải thích tên gọi Bạch cương tàm

Bạch cương tàm là một loại ấu trùng thuộc họ tằm. Hình dạng của nó là hình trụ tròn, có thể uốn cong và co lại được. Phương pháp bào chế bạch cương tàm thành thuốc như sau: Thu thập bạch cương tàm cho vào vôi, sấy khô hoặc rang lên.

2. Đặc tính của Bạch cương tàm

Bạch cương tàm vị mặn, tính bình. Chủ trị chứng động kinh ở trẻ nhỏ nửa đêm khóc cười không yên, tiêu diệt ký sinh trùng, tiêu trừ các sắc tố đen trên mặt, làm sắc mặt trở nên hồng hào, mịn màng, có thế trị chứng lở loét vùng dương vật của nam giới.

Liên quan đến mùi vị của bạch cương tàm, nay thường cho có vị mặn, đắng, tính bình, quy về can, phê kinh. Vì vị đắng nên nó có thể tán hàn, vị nhạt có thể vào máu làm mềm, làm săn chắc. Do vậy, có thể trừ phong, trị các cơn ho, tiêu đờm, tán các chỗ tụ máu. Công hiệu trừ phong thể hiện ở việc có thể điều trị các cơn đau đầu do phong nhiệt, trừ các nốt phát ban trên da. Còn công hiệu giảm ho, tiêu đờm, co giật, những chứng kinh hãi ở trẻ nhỏ. Trong Bản kinh có đề cập đến cái gọi là “trị tiểu nhi kinh giản, dạ đề” chính là thuộc về chức năng này. Bạch cương tàm còn có tác dụng tiêu sưng, tán kết, có công hiệu tốt trong việc điều trị các triệu chứng sưng đau ở cổ họng. Ngoài ra, Đông y cho rằng: Phổi chủ trị lông, da, nếu khí độc xâm nhập vào phổi sẽ dẫn đến sắc mặt kém tươi nhuận. Bạch cương tàm vị đắng, tính ôn quy về phế kinh có thể tiêu trừ phong tà tích tụ trên da, do đó có thể điều trị các chứng mụn nhọt lở loét, các vết sẹo, còn có công hiệu làm mịn da – công hiệu này trong lâm sàng hiện đại được ứng dụng rất nhiều. Âm khí ở nam giới sinh mụn nhọt, phần lớn đều là do phong thấp xâm nhập vào gây nên. Vì bạch cương tàm vị đắng tính bình có thể tán phong nhiệt, đồng thời có thể thấp nhiệt nên có công hiệu điều trị tốt. Khô táo sau khi được tiêu trừ, môi trường sinh sống của ký sinh trùng cũng bị mất đi, do vậy vị thuốc này có tác dụng tiêu trừ các loại ký sinh trùng.

Trong Bản thảo cương mục có ghi chép: Bạch cương tàm có thể điều trị chứng xuất huyết tử cung ở phụ nữ, ra khí hư trắng đỏ thất thường, đau bụng sau sinh. Nếu nghiền nhỏ có thể điều trị các loại mụn nhọt sưng đau, nhanh chóng rút được gốc mủ ra. Đồng thời, nó còn có thể điều trị chứng mất tiếng do trúng phong gây tê cổ họng. Ngoài ra, còn có tác dụng thôi miên, chống lại chứng kinh hãi. Trong lâm sàng hiện đại còn dùng nó để điều trị bệnh tiểu đường.

3. Khái quát công dụng của Bạch cương tàm

– Có thể điều trị các chứng đau đầu do phong nhiệt, trừ các nốt phát ban trên da và các chứng bệnh ho có đờm, co giật, chứng kinh hãi ở trẻ nhỏ.

– Có thể điều trị các chứng mụn nhọt lở loét, vết sẹo, có tác dụng làm mịn da, có thể tiêu trừ các loại ký sinh trùng.

– Có tác dụng tiêu sưng, tán kết có thể trị các chứng sưng đau ở cổ họng.

– Có thể điều trị chứng lở loét vùng dương vật và chứng xuất huyết tử cung, ra khí hư trắng đỏ đau sau khi sinh.

– Có tác dụng thôi miên chống lại chứng kinh hãi, ngạt thở. Ngoài ra có thể điều trị bệnh tiêu khát.

4. Phương thuốc trị liệu của Bạch cương tàm (tham khảo)

Trị các chứng phong đàm, hen suyễn, đêm ngủ không yên

Bạch cương tàm (sao qua, nghiền nhỏ), búp trà non 31g. Các vị thuốc trên nghiền nhỏ. Mỗi lần lấy 15g, trước khi ngủ dùng nước sôi uống.

Trị ho do trúng gió, tê họng

Bạch cương tàm (sao qua), phèn chua (nửa sống nửa sao qua), phân ra các loại nghiền nhỏ. Mỗi lần dùng 3g. Dùng nước gừng để uống, khi nhổ ra những cục đờm là cho thấy hiệu quả. Nếu dùng cho trẻ nhỏ thì thêm một chút nước bạc hà, gừng tươi dùng cùng.

Trị đột nhiên đau đầu

Bạch cương tàm nghiền nhỏ, mỗi lần dùng 6g với nước sôi.

Trị đau răng do trúng phong

Bạch cương tàm (sao qua), xác tằm sau khi lột phân riêng. Các vị thuốc trên nghiền nhỏ, bôi vào chỗ đau, sau một lúc dùng nước muối súc miệng.

Trị bệnh sốt rét không ngừng

Bạch cương tàm 1 con, cắt thành 7 đoạn, lấy bông bọc thành viên, sao qua. Dùng cành đào lê, đun lấy nước dùng trong 1 lần.

Trị những vết sạm đen trên mặt

Bạch cương tàm giã nhuyễn, thêm nước, bôi lên da.

Trị những nốt ban lở loét

Bạch cương tàm sao qua, nghiền nhỏ, dùng 3g với rượu.

Trị đan độc (phát ra từ phần trên lưng và hai bên sườn)

Dùng 14 con bạch cương tàm và thận hỏa thảo giã bôi lên.