Đặc tính, công dụng của Sơn thù du

SƠN THÙ DU

(Vị thuốc trung phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)

Giải thích tên gọi Sơn thù du

Sơn thù du còn gọi là sơn thù, thù nhục, táo bì, thường chỉ quả bỏ hột của cây sơn thù du. Quả thường chín và được thu hoạch vào cuối mùa đông khi đã chuyển sang màu đỏ. Người ta dùng lửa nhỏ để rang lên hoặc sau khi ngâm nước sôi, bỏ phần hạt rồi phơi khô để dùng.

Đặc tính của Sơn thù du

Sơn thù du vị chua, tính bình. Chủ trị tà khí tích tụ trong tim, cơ thể lúc nóng lúc lạnh, ôn bổ trung khí, tiêu trừ cơn đau tê do hàn thấp gây ra, đồng thời tiêu diệt các loài ký sinh trùng.

Người đời sau thường cho rằng, sơn thù du là loại dược liệu có tính ôn, quy về can, thuận kinh. Vì vị chua nên có thể thu liễm, tàng kinh khí, củng cố hạ nguyên; tính ôn có thể bổ thận hư, lợi gan, có tác dụng dưỡng kinh huyết, trợ nguyên dương. Thường thì những chứng bệnh do gan, thận không đủ, tinh khí không tụ tàng, ví như: đầu óc quay cuồng, tai ù, tai điếc, đau vùng thắt lưng, liệt dương, di tinh, tiểu nhiều lần, kinh mạch không ổn định, đều có thể dùng sơn thù du. Vì sơn thù du vị chua, có tính chất thu liễm nên có thể hạn chế ra mồ hôi trộm, trị nguyên khí bị tổn thương, ra mồ hôi đầm đìa.

Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh: sơn thù du có tác dụng tăng cường chức năng tim, có thể cải thiện chức năng của tâm tạng, tăng cường tính đàn hồi của cơ tim và lượng máu tuần hoàn, đồng thời còn có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn. Sơn thù du đun lấy nước dùng có tác dụng ức chế rõ rệt với các loại vật chất gây viêm như lòng trắng trứng, có thể giảm nhẹ sự tổn thương của các tế bào tuyến thượng thận. Sơn thù du có tác dụng ức chế mạnh đối với cầu khuẩn biểu bì hình quả bồ đào, vi khuẩn hình que gây bệnh kiết lỵ, tăng cường sức đề kháng, đẩy lùi tình trạng thiếu dưỡng khí, mệt mỏi của cơ thể, tăng cường trí nhớ. Ngoài ra, vị thuốc này còn có tác dụng giảm mỡ trong máu, có thể giảm thấp hàm lượng chất béo, ngăn ngừa xơ vữa động mạch.

Liều lượng thường dùng của sơn thù du là 6-15g. Bài thuốc dùng lâu dài có thể dùng 30g. Vì tính chất ôn bổ thu liễm nên nó không thích hợp với những người có thể trạng hỏa nhiệt, thấp nhiệt, tiểu tiện không thông.

Khái quát công dụng của Sơn thù du

– Có tác dụng tăng cường chức năng cho tim, kháng viêm, kháng khuẩn, tăng cường sức đề kháng, đẩy lùi tình trạng thiếu dương khí, mệt mỏi của cơ thể, tăng cường trí nhớ, có thể giảm mỡ máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch.

– Có thể hạn chế ra mồ hôi trộm, trị nguyên khí bị tổn thương, ra mồ hôi đầm đìa.

– Có tác dụng nuôi dưỡng các kinh mạch, ích nguyên dương.

– Điều trị các chứng liệt dương, di tinh, đầu óc quay cuồng, tai ù, điếc, đau vùng thắt lưng.

Phương thuốc trị liệu của sơn thù du (tham khảo)

Ích nguyên dương, bổ nguyên khí, cố nguyên tinh, kiện nguyên thần: sơn thù du (ngâm rượu lấy phần thịt) 500g, phá cố chỉ (ngâm rượu 1 ngày, hong khô) 250g, đương quy 125g, xạ hương 3g. Tất cả các vị thuốc trên nghiền nhỏ, thêm mật nặn thành viên bằng hạt ngô, mỗi lần dùng 81 viên, trước khi ngủ dùng rượu muối uống.

Trị chứng ra mồ hôi, mồ hôi trộm: sơn thù du, phòng phong, hoàng kỳ, mỗi loại 9g, dùng nước để uống.

Trị ra mồ hôi không ngừng: sơn thù du, bạch truật, mỗi loại 15g, long cốt, mẫu lệ, mỗi loại 30g. Dùng nước để uống.

Trị chứng tiểu són: sơn thù du, phúc bồn tử, phục linh, mỗi loại 9g, phụ tử 3g, thục địa 12g. Các vị thuốc trên đun lấy nước để uống.

Trị chứng tiểu tiện không kiểm soát, tiểu dầm ở người già: sơn thù du 9g, ngũ vị tử, ích trí nhân, mỗi loại 6g, đun lấy nước uống.

Nguồn: Thần Nông bản thảo kinh