Đặc tính, công dụng của Hạnh hạch nhân

HẠNH HẠCH NHÂN

(Vị thuốc trung phẩm trong Thần nông bản thảo kinh)

Giải thích tên gọi Hạnh hạch nhân

Hạnh hạch nhân hay còn gọi là hạnh nhân, là phần hạt phơi khô của quả cây mơ hạnh Xibia hoặc liêu hạnh, sơn hạnh, là loài thực vật rụng lá, họ tường vi. Hạnh nhân là loại cây thường thấy ở miền Bắc Trung Quốc. Từ 3000 năm trước Công nguyên Trung Quốc đã bắt đầu trồng loại cây này.

Đặc tính của Hạnh hạch nhân

Hạnh hạch nhân vị ngọt, tính ôn. Chủ trị ho, thở khò khè, họng sưng đau, giúp cho nghịch khí hạ hành dễ dàng, có thể thông sữa, trị các vết thương do kim loại và những tổn thương đến tim.

Hạnh hạch nhân có vị đắng giúp bài tiết, quy về phế kinh nên có thể hóa đờm, ngừng ho, điều hòa nhịp thở, thường được dùng để trị ho, khó thở, ho nhiều đờm, phong hàn, cảm lạnh. Hạnh hạch nhân quy về đại tràng kinh, có thể giúp tràng minh hạ khí. Vì trong thành phần có chứa hàm lượng chất béo cao nên có tác dụng nhuận tràng, có công hiệu tốt đối với bệnh táo bón. Hạnh nhân là loại thuốc tốt giúp hoạt huyết khử ứ, nên có tác dụng làm tan máu tụ, tiêu sưng, thông kinh nguyệt, trừ tà khí, có thể trị chứng bế kinh do máu bị ứ đọng, sản phụ ứ huyết sau sinh, những vết thương do kim loại… Ngoài ra, hạnh nhân còn có thể trị bệnh điên, tim và bụng phiền nhiệt, đau đầu, có thể giải trừ cơn đói, tiêu trừ chứng tim đau, đập nhanh, còn có thể trị chó dại cắn.

Lý Thời Trân có nói: bột mì, bột đậu tương khi gặp hạnh nhân sẽ nhão ra. Tương truyền thời cổ có một vị quan binh vì ăn bột mì nên bị tích thực. Thầy thuốc đã dùng thang tích khí hoàn, hạnh nhân nặn thành viên, rồi cho uống cùng nước sôi. Sau đó, bệnh liền thuyên giảm. Người xưa cho rằng, hạnh nhân giúp bổ huyết, tăng cường khí lực, cơ thể tráng kiện. Như trong Dã nhân nhàn thoại có ghi chép: hàn lâm học sĩ Tân Sĩ Tôn ở đạo viện trên núi Thanh Thành đã từng nhiều lần mộng thấy Hoàng Cô về nói với mình rằng, dùng hạnh nhân có thể giúp trí tuệ minh mẫn, thân thể tráng kiện, tâm lực không mệt mỏi, kéo dài tuổi thọ.

Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh, trong hạnh nhân có nhiều thành phần như dầu hạnh nhân, chất béo có công hiệu tốt trong việc trị ho, giúp điều hòa nhịp thở, còn có thể ức chế vi khuẩn thương hàn, đồng thời có tác dụng nhuận hoạt, thông tiện. Căn cứ theo thực tiễn lâm sàng cho thấy, hạnh nhân có công hiệu lên đến hơn 90% đối với chứng bệnh ngứa ngáy ngoài âm đạo. Tuy nhiên. so sánh với đào hạch nhân thì có một chút độc nên không thể dùng quá nhiều, liều lượng thường dùng là 5-10g. Ngoài ra, những người có âm hư, ho nhiều và đại tiện phân lỏng không nên dùng.

Khái quát công dụng của hạnh hạch nhân

– Có thể trị bệnh điên, tim và bụng phiền nhiệt, buồn phiền, đau đầu, có thể giải trừ cơn đói, tiêu trừ chứng tim đập nhanh, trị chó dại cắn.

– Có tác dụng nhuận tràng, có công hiệu trị liệu tốt đối với chứng táo bón.

– Có tác dụng hóa đờm, ngừng ho, điều hòa nhịp thở, thường được dùng để trị ho, ho nhiều đờm, phong hàn, cảm lạnh.

– Làm tan những chỗ máu tụ, tiêu sưng, thông kinh nguyệt, trừ tà khí, trị chứng bế kinh do máu bị ứ đọng, sản phụ ứ máu sau sinh, những vết thương do kim loại.

Phương thuốc trị liệu của Hạnh hạch nhân (tham khảo)

Trị ho khó, thở gấp: hạnh nhân, đào nhân, mỗi loại 15.6g, bỏ vỏ, sao lên, nghiền nhỏ, thêm nước, nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần dùng 10 viên, uống với nước gừng hoặc nước mật ong, thấy hơi có hiện tượng đi kiết là được.

Trị phù thũng, sỏi đường tiết niệu: hạnh nhân 31g, bỏ vỏ, thêm gạo nấu thành dạng cháo, lúc bụng đói dùng 200ml.

Trị đau đầu do trúng phong: lấy hạnh nhân giã nhỏ, thêm lòng đỏ trứng gà quết vào bôi lên miếng vải xô, quấn quanh đầu. Khi thuốc khô lại dùng tiếp. Làm như vậy liên tục 7-8 lần sẽ thấy hiệu quả.

Trị bán thân bất toại, mất tiếng: mỗi ngày ăn 7 hạt, ăn đủ 49 hạt trong vòng 1 tuần. Sau khi ăn uống nước trúc lịch đến khi bệnh khỏi.

Trị họng tê, ho có đờm: hạnh nhân bỏ vỏ, sao vàng 0.9g, bột quế 0.3g. Các vị thuốc trên nghiền nhỏ, nặn thành viên ngậm nước trong họng.

Trị bệnh phổi, khạc ra máu: hạnh nhân 40 quả, dùng hoàng lạp rang vàng, cho thêm 3g thanh đại đã nghiền, giã nát, gói vào trong giấy ẩm rồi nướng chín dùng.

Trị băng huyết: lấy lớp vỏ màu vàng ở hạnh nhân ngọt (nướng lên), nghiền nhỏ. Mỗi lần uống 9g với rượu nóng.

Trị tai có mủ: hạnh nhân rang đen, nghiền nhỏ, gói trong bông nhét vào tai. Ngày thay thuốc 3-4 lần.

Trị lở loét mũi: hạnh nhân nghiền nhỏ, trộn với sữa bôi lên vết lở loét.

Trị sâu răng: hạnh nhân (nướng lên), nghiền nát, nhét vào lỗ răng sâu sẽ nhanh hết đau. Nếu bị nặng thì làm 2 lần sẽ thấy hiệu quả.

Trị kết giác mạc ở mắt, lúc ngứa lúc đau, dần che lấp hết con người: hạnh nhân nghiền nhỏ, dùng sữa người trộn đều, ngày chấm 3 lần.

Trị thối rốn: hạnh nhân bỏ vỏ nghiền nát, bôi lên rốn.

Nguồn: Thần Nông bản thảo kinh